Azərbaycanda aliment ödənişləri məsələsi, xüsusilə iqtisadi dəyişikliklər və sosial transformasiyalar şəraitində bir çox ailələr üçün aktuallığını qoruyur. 2024-cü ildə ölkədə aliment ödənişlərinə dair qanunvericilikdə bəzi mühüm dəyişikliklər edilib, həmçinin valideynlərin uşaqların saxlanması üçün ödəməli olduqları minimum məbləğ artırılıb.
Qanunvericilik bazası və dəyişikliklər
Azərbaycanın Ailə Məcəlləsinə əsasən, valideynlər uşaqlarına 18 yaşına qədər maddi dəstək verməyə borcludurlar. Lakin əgər uşaq ali təhsil müəssisəsində əyani təhsil alırsa, bu müddət 23 yaşa qədər uzadıla bilər. Bu, ödənişsiz təhsil alan uşaqlara aiddir və belə hallarda alimentlər sosial müdafiə fondundan ödənilə bilər.
2024-cü ildə valideynlərin ödəməli olduğu minimum aliment məbləği 235 manat olaraq müəyyən edilib. Bu artım, uşaqlar üçün 2024-cü ildə yaşayış minimumunun eyni məbləğdə müəyyən edilməsi ilə bağlıdır.
Məhkəmə qərarlarının icrası və problemlər
Əgər aliment məhkəmə tərəfindən müəyyən edilibsə, bu ödənişlər məcburidir və onların icra olunmaması hüquqi nəticələrə səbəb ola bilər. Aliment ödəyicisi öhdəliklərini yerinə yetirməkdən yayınırsa, benefisiar qərarın icrasının təmin edilməsi üçün məhkəməyə müraciət edə bilər.
Bununla belə, bəzi hallarda, ödəyicinin sabit gəliri və ya rəsmi iş yeri olmadıqda, məhkəmələr yaşayış minimumuna əsaslanaraq sabit məbləğdə aliment müəyyən edə bilər. Bu isə hər iki tərəf üçün çətinliklər yarada bilər, çünki uşağın real ehtiyacları müəyyən edilən minimum məbləğə uyğun gəlməyə bilər.
Sosial kontekst və əhəmiyyəti
Aliment, natamam ailələrdə və ya valideynlərindən birini itirmiş uşaqlar üçün sosial müdafiənin vacib vasitəsidir. Bu, uşağın inkişafı və təhsili üçün zəruri olan minimum maliyyə dəstəyini təmin edir. 2024-cü ildə alimentin minimum məbləğinin artırılması sosial standartların müasir iqtisadi şəraitə uyğunlaşdırılması istiqamətində atılmış addımdır.
Eyni zamanda, aliment ödənişləri mexanizmlərinin nəzərdən keçirilməsi və yenilənməsi zərurəti aktual olaraq qalır, çünki bir çox hallarda onların alınması ilə bağlı problemlər mövcuddur ki, bu da dövlət orqanları tərəfindən daha effektiv nəzarət və idarəetmə tələb edir.
Azərbaycanda aliment ödənişləri ilə bağlı qanunvericiliyin inkişafı dövlətin sosial ədaləti təmin etməyə və ən həssas əhali qruplarını dəstəkləməyə çalışdığını göstərir. Bununla belə, bu tədbirlərin maksimum effektivliyə nail olması üçün dövlət institutlarının, məhkəmə sisteminin və vətəndaş cəmiyyətinin birgə işi tələb olunur.