Azərbaycanda ətin qiymət artımı həm istehlakçıları, həm də sahibkarları narahat edən mühüm iqtisadi hadisəyə çevrilmişdir. Analitik hesabatlara və ekspert qiymətləndirmələrinə görə, bu fenomenin səbəbləri çoxşaxəli olub, həm yerli, həm də qlobal amilləri əhatə edir.
Qiymət artımının əsas səbəbləri
- İdxal xərclərinin artması. Analitik hesabatlara əsasən, Azərbaycana ət idxalının dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. 2022-ci ildə orta idxal qiyməti ton başına 3972 dollar olmuşdur ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 5,9% artım deməkdir.
- Heyvandarlığın azalması. USDA hesabatına görə, böyükbaş heyvanların sayı son 73 ilin ən aşağı səviyyəsinə enmişdir, bu da ət qiymətlərinin artmasına səbəb olmuşdur. Yüksək tələbat məhdud təklif fonunda qiymətləri artırır.
- Qlobal bazarların təsiri. Qlobal ət bazarlarındakı dəyişikliklər də yerli qiymətlərə təsir edir. Məsələn, ABŞ-da ət qiymətləri 2023-cü ildə təklifin azalması və istehsal xərclərinin artması səbəbindən 8% artmışdır.
Yerli bazara təsiri
Ətin qiymət artımı yerli istehlakçılar və müəssisələrə əhəmiyyətli təsir göstərir. İstehlakçılar əsas qida məhsullarına daha yüksək xərclərlə üzləşir ki, bu da alış gücünün azalmasına və istehlak strukturunun dəyişməsinə səbəb ola bilər. Ət emalı və satışı ilə məşğul olan müəssisələr isə xərclərin idarə edilməsində və rəqabət qabiliyyətinin qorunmasında çətinliklərlə üzləşə bilər.
Gələcək üçün proqnozlar
Ekspertlər, ət qiymətlərinin artım tendensiyasının yaxın gələcəkdə də davam edəcəyini proqnozlaşdırır. Lakin hökumətin mümkün tədbirləri və bazarın yeni şərtlərə uyğunlaşması nəticəsində vəziyyətin sabitləşməsi üçün müəyyən ümidlər var.
İstehlakçılar daha ucuz ət növlərinə üstünlük verərək xərcləri azaltmağa çalışmalı və daha aşağı qiymət artımı olan məhsullara diqqət yetirməlidirlər.
Nəticə
Azərbaycanda ətin qiymət artımının mürəkkəb təbiəti və həm yerli, həm də qlobal xarakter daşıyan çoxsaylı amillərlə bağlıdır. İstehlakçılar və müəssisələr xərcləri minimuma endirmək və istehlakı optimallaşdırmaq üçün yeni şərtlərə uyğunlaşmalıdırlar.