Son illərdə İranın nüvə proqramı beynəlxalq səhnədə ən kəskin mövzulardan birinə çevrilib, xüsusən də Yaxın Şərqdəki təhlükəsizlik kontekstində. Ərəb ölkələri, xüsusən də Fars körfəzi dövlətləri, Tehran rejiminin artan nüvə ambisiyalarından narahatdırlar və bu, regional sabitlik və təhlükəsizliyə birbaşa təhdid kimi qiymətləndirilir.
Ərəb ölkələrini narahat edən əsas risklərdən biri, İranın nüvə obyektlərində qəza ehtimalıdır ki, bunlar Fars körfəzinə yaxın yerləşir. Xüsusilə, Buşəhrdəki nüvə reaktoru radiasiya sızması təhlükəsi ilə diqqət mərkəzindədir. Ərəb liderləri, belə bir qəza halında lazımi müdafiə imkanlarının olmadığını və bunun regional miqyasda fəlakətə səbəb ola biləcəyini dəfələrlə vurğulamışlar.
İranın nüvə silahı hazırlamaq ehtimalı da əsas narahatlıqdır. Rəsmi Tehran nüvə proqramının sülh məqsədli olduğunu bildirsə də, son illərdə İran rəsmilərinin bəyanatları bu mövqenin dəyişə biləcəyini göstərir. Bu qeyri-müəyyənlik ərəb ölkələrini öz təhlükəsizliklərini gücləndirmək üçün əlavə addımlar atmağa məcbur edir, o cümlədən öz nüvə proqramlarını inkişaf etdirmək ehtimalını nəzərdən keçirirlər.
Bundan əlavə, İranın nüvə ambisiyaları Yaxın Şərqdə yeni bir silahlanma yarışına başlamaq təhlükəsi yaradır. Region ölkələri özlərini təhdid altında hiss edərək, Tehran rejiminin aqressiyasına qarşı çəkindirici amil kimi öz nüvə proqramlarını inkişaf etdirmək fikrində ola bilərlər. Bu isə ciddi gərginliyin yaranmasına və nəticələrinin bütün beynəlxalq icma üçün gözlənilməz olmasına səbəb ola bilər.
Beynəlxalq icma bu problemin həllini diplomatiya yolu ilə tapmağa çalışır. İranın nüvə proqramını tənzimləyən Hərtərəfli Birgə Fəaliyyət Planının (JCPOA) bərpası ilə bağlı danışıqlar bir neçə ildir davam etsə də, real nəticələr əldə edilməyib. Eyni zamanda, G7 kimi qərb ölkələri İrandan nüvə fəaliyyətlərini dayandırmağı tələb edir və beynəlxalq tələbləri nəzərə almamaq halında yeni sanksiyaların tətbiq oluna biləcəyini vurğulayırlar.
Bu münaqişə kontekstində Fars körfəzinin ərəb ölkələri xüsusi rol oynayır. Onların İranla bağlı mövqeyi təkcə təhlükəsizlik məsələlərinə deyil, həm də illərlə davam edən siyasi və dini münaqişələrə əsaslanır. Tehran rejiminin nüvə proqramının mümkün nəticələri qarşısında özlərini zəif hiss edən bu ölkələr, öz müdafiə imkanlarını gücləndirmək üçün beynəlxalq müttəfiqləri, o cümlədən ABŞ və Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığı artırırlar.
Beləliklə, İranın nüvə proqramı təkcə ərəb ölkələri üçün deyil, bütün region üçün ciddi problemə çevrilib. Yalnız dialoq və beynəlxalq əməkdaşlıq yolu ilə bu münaqişənin ciddi nəticələrindən qaçmaq və sülh yolu ilə həllini təmin etmək olar.